Basketbol qoidalari

Table of Contents

Basketbol – bu to’p bilan jamoaviy o’yin bo’lib, uning asosiy maqsadi to’pni qo’llaringiz bilan raqib savatiga tashlashdir. Ism inglizcha savat (savat) va to’p (to’p) so’zlaridan kelib chiqqan. Bu Olimpiya sport turi.

Basketbol tarixi 1891 yilning qishida AQShda boshlangan. Springfild (Massachusets) kolleji o’qituvchisi Jeyms Neysmit o’z talabalarini tayyorlashni diversifikatsiya qilishga qaror qildi. Dastlabki mashg‘ulotlarda o‘quvchilar shaftoli savatlariga charm to‘plarni tashladilar. Bir yil o’tgach, o’qituvchi basketbol o’yinining birinchi qoidalarini ishlab chiqdi.

Keyinchalik, o’yinning asosiy nuqtalari haqida gapiramiz. Xo’sh: bugungi kunda basketbol o’yinining asosiy qoidalari qanday?

Basketbolning asosiy qoidalari

Ikki jamoa basketbol o’ynaydi. Odatda jamoa 12 kishidan iborat bo’lib, ulardan 5 nafari bir vaqtning o’zida maydonda, qolganlari esa zaxira o’rindig’ida va o’yindagi tanaffus vaqtida ular zaxiradan maydonga tushishlari mumkin.
Basketbol driblingi. To’pga egalik qilgan sportchilar u bilan polga urishlari kerak. Erga urmasdan faqat ikki qadamga ruxsat beriladi. Aks holda, qoidabuzarlik qayd etiladi – «to’pni tashish», to’p boshqa jamoaga beriladi.
To‘p faqat qo‘llar bilan o‘ynaladi. To‘pni yerga urmasdan yugurish, qasddan tepish, oyoqning biror joyi bilan to‘sish, mushtlash man etiladi. Oyoq yoki oyoq bilan tasodifiy aloqa qilish yoki to’pga tegish qoidabuzarlik hisoblanmaydi.
Basketbol o‘yini 4 chorak yoki 2 ta bo‘limdan iborat (kollej basketbolida). Milliy Basketbol Assotsiatsiyasida o’yin 4 chorak 12 daqiqadan iborat bo’lsa, FIBAda chorak 10 daqiqadan iborat. NCAA (Amerika Qo’shma Shtatlari Talabalar Assotsiatsiyasi) 20 daqiqaning ikki yarmidan foydalanadi.
Choraklar oralig’ida qisqa tanaffuslar beriladi, ikkinchi va uchinchi davrlar (yoki har bir yarim) o’rtasida tanaffus vaqti ko’paytiriladi.
Asosiy vaqtdan keyin ochkolar soni teng bo’lgan taqdirda qo’shimcha vaqt – qo’shimcha vaqt belgilanadi. Qo’shimcha vaqtlar soni cheklanmagan. Ular uchrashuv g’olibi aniqlanmaguncha o’ynaladi.
Savatga to’g’ri otish to’plangan ochkolar soniga qarab farq qilishi mumkin. Erkin to’p tashlash paytida kiritilgan to’p jamoaga 1 ochko beradi. Agar to’p o’rtacha yoki yaqin masofadan (3 ballli chiziqdan yaqinroq) otilgan bo’lsa, u holda jamoaga 2 ball beriladi. Agar to’p uch ochkolik chiziq orqasidan kiritilsa, jamoa uch ochko oladi. Qiziqarli fakt! Uch ochkolik zarba 1984 yilda o’yinning rasmiy qoidalariga (FIBA) kiritilgan.
Uch nuqtali yoy maydonda ajralib turadi: u FIBA uchun halqadan 6m 75 sm va Milliy basketbol assotsiatsiyasi uchun 7m 24 sm.
Basketbol maydonchasida uch soniyali zona ajratilgan bo’lib, u yerda hujumkor jamoaning o’yinchisi uch soniyadan ortiq qola olmaydi.

Basketbol maydoni

Basketbol maydoni to’rtburchaklar shaklidagi tekis qattiq sirtdir. FIBA va NBAdagi basketbol maydonining o’lchami minimal darajada farq qiladi. FIBA standartlari – 28 m dan 15 m. Milliy basketbol assotsiatsiyasi uchun – 28,7 m dan 15,3 m. Sirt tekis, tekis, burmalar va egilishlarsiz bo’lishi kerak. Shuni ham ta’kidlash kerakki, unchalik yuqori bo’lmagan musobaqalar uchun basketbol maydonining o’lchamlari farq qilishi mumkin.

Shift yoki tomning balandligi saytdan kamida 7 metr bo’lishi kerak.

Basketbol maydonida belgilar mavjud. Belgilash maydonning quyidagi qismlarini ajratib turadi: markaziy doira, markaziy chiziq, yon va oldingi chiziqlar, uch nuqtali chiziqlar, erkin otish chiziqlari, uch soniyali zonalar.

To’pni maydonga tushirish

O’yin rasmiy ravishda markaziy aylanada bahsli to’p tashlash bilan boshlanadi, har bir jamoadan bitta o’yinchi to’p uchun kurashadi. Otish o’yin hakami tomonidan amalga oshiriladi. To’qnashuvda g’alaba qozongan jamoa o’yinning birinchi egalik huquqini oladi.

Basketbolda pas

O’yinning muhim elementi, o’yinchilarning maydondagi o’zaro ta’siri uchun javobgardir.

Muvaffaqiyatli pas – bu aniq zarba bilan ochko to’plagan o’yinchiga uzatma. Bu futbolchi va jamoa statistikasida hisobga olinadi.

Quyidagi turdagi uzatmalar farqlanadi: ko’krakdan uzatma, poldan to’p bilan pas, tepadan pas, orqadan pas, «yashirin» pas.

Qiziqarli fakt! Yuta Jazz posboni Jon Stokton 15 806 ball to’plagan holda barcha vaqtlardagi yetakchi futbolchi hisoblanadi.

Tashlash

Otish basketbolning eng muhim tarkibiy qismlaridan biridir. Quyidagi otishlar mavjud: o’tish joyidan, kanca va yarim kanca, klassik, slam-dunk. Ko’pincha bu xilma-xillik o’yinchining o’ynagan pozitsiyasiga bog’liq.

Otishlar har bir urinishda to‘plangan ochkolar soniga ko‘ra bo‘linadi: erkin to‘p tashlash (bir ochko), ikki ochko, uch ochko.

Bloklash

Basketbolda blok yoki bloklangan zarba – bu himoyachining to’pni savatga ketayotganda yo’nalishini o’zgartirishga olib keladigan zarbani to’sishga bo’lgan muvaffaqiyatli urinishi.

1973/1974 yilgi mavsumdan boshlab NBAda bloklar rasman hisoblab kelinadi.

Qiziqarli fakt! Andrey Kirilenko NBA mavsumini «har bir o’yinda blokli zarbalar» bo’yicha birinchi o’rinda yakunlagan birinchi rossiyalik futbolchi bo’ldi, bu 3,32 ga teng. Bundan tashqari, Kirilenko mavsum yakunida ushbu toifada g’alaba qozongan tarixdagi birinchi forvard bo’ldi. Avvalgi barcha g’oliblar markaz bo’lgan.

Basketbolda qoidabuzarliklar

Faul – bu qoidalarni buzish. Hujumkor qoidabuzarlik uchun jazo – to’pga egalik qilish huquqini raqib jamoaga o’tkazish va uni o’yin maydonini cheklovchi chiziq orqasidan tashlash (old chiziq orqa taxta orqasida, yon chiziq maydon chetlari bo’ylab). ). Himoyaviy qoidabuzarlik uchun jazo dastlab o’yinni to’xtatish, raqibning maydon tashqarisidan to’pni kiritish va hujum vaqti hisoblagichini qayta boshlashdan iborat, ammo chorakda jamoa uchun ma’lum miqdordagi qoidabuzarliklarga erishgandan so’ng, u ikki marta jazolanadi. erkin zarbalar. Zarbada himoyaviy qoidabuzarlik darhol jarima zarbalari bilan jazolanadi.

Basketbol jamoasi tarkibi

Ikkita jamoa bir vaqtning o’zida har biri besh kishidan iborat maydonda bo’lishi mumkin. Odatda jamoa 12 kishidan iborat.

Jamoadagi o’yinchilar pozitsiyalari bo’yicha farqlanadi: posbon (birinchi raqam), otishma qo’riqchisi (ikkinchi raqam), kichik hujumchi (uchinchi raqam), kuchli hujumchi (to’rtinchi raqam), markaz (beshinchi raqam).

Asosiy tarkibga tusha olmagan o’yinchilar zaxira o’rindig’ida o’tiradi va almashtirish orqali kortga kirishi mumkin.

O’zgartirish qoidalari

O’zgartirish – bu basketbolchini zaxiradan qoldirish uchun jamoaning iltimosiga binoan o’yinni to’xtatish. To’xtash o’yin hakami tomonidan amalga oshiriladi. O’zgartirish imkoniyati quyidagi hollarda paydo bo’ladi:

O’yin vaqti to’xtatiladi va hakam to’purar jadvaliga qoidabuzarlik yoki qoidabuzarliklarni ko’rsatadi.
O’zgartirishni so’ragan jamoa savatchasi to’rtinchi davr yoki qo’shimcha bo’limning oxirgi ikki daqiqasida to’pga ega.

Basketbol qoidalari: Hakamlar

O’yin hakamligi basketbol o’yinining eng muhim elementidir. Hakam qoidalarga rioya etilishini, o’yin vaqtini nazorat qiladi, o’rinbosarlarni qo’yib yuborish imkoniyati va tartibini belgilaydi.

Dastlab, o’yinni bitta qo’pol hakam va bitta to’p hakami boshqarib bordi. Bugungi kunda barcha hakamlar o’yinning barcha jihatlari bo’yicha teng huquqlarga ega. 1988 yilda NBA uchinchi hakamni qo’shdi va 2006 yilda FIBA ham bunga amal qildi.

Hakamlar maxsus imo-ishoralar bilan o’yinni boshqaradi. Imo-ishoralar bilan hakam qoidalarning buzilishi, almashtirishlar, o’yinni to’xtatish, gol urish, o’yinchilarning raqamlanishini nazorat qiladi.

Bosh hakam va sayt hakamlari o’yinni bevosita basketbol maydonida o’tkazishadi. Hakamlar jadvali o’yin vaqtini tartibga soladi va bosh hakamga maydonda yordam beradi.

Basketbol terminologiyasi

Otishma qo’riqchisi yoki ikkinchi raqam basketboldagi beshta roldan biridir. Jamoaning orqa chizig’ini ifodalaydi. Tez, tezkor, chaqqon o’yinchi.

O’yinchini to’sib qo’yish – harakat paytida himoyachi hujumchining yo’lini to’p bilan to’sib qo’yganda qoida buzilishi hisoblanadi.

Blok yoki blokli zarba – raqibning ustun bo’lishiga imkon bermaydigan maydondagi harakat.

Yon chiziq – saytning yon tomonlaridagi chiziqlar. O’yin maydonini cheklang.

Katta tanaffus yoki yarim – o’yinning birinchi va ikkinchi yarmi o’rtasidagi tanaffus.

Dribling – to’pga egalik qilish. Maydon atrofida harakat qilish uchun siz yugurish qoidalarini buzmasdan to’pni erga urishingiz kerak.

Ikki marta dribling – dribling paytida o’yinchi bir vaqtning o’zida ikki qo’li bilan to’pga tegsa yoki driblingni tugatgandan so’ng uni yana davom ettirsa, qoida buzilishidir. Egalik huquqini yo’qotishga olib keladi.

Diskvalifikatsiya qiluvchi fol – sportchiga xos bo’lmagan qoidabuzarlik. Qo’pol faul.

Qo’shimcha vaqt yoki qo’shimcha vaqt – asosiy o’yin vaqtidan keyin durang qayd etilgan taqdirda tayinlanadi.

Orqa chiziq esa jamoa himoyachilari.

To’siq – qoidalar doirasida raqibni blokirovka qilish.

Hudud himoyasi – bu himoya usuli bo’lib, unda har bir himoyachi aniq bir raqib o’yinchisi uchun emas, balki maydonning ma’lum bir zonasi uchun javobgardir.

Oyoq o’ynash – bu ongli ravishda oyoq o’ynash. Qoidalarni buzish. Mulkni yo’qotish va o’zgartirishga olib keladi.

Bo’yoq – iflos chiziqda yarim doira bo’lgan uch soniyali zona. Hujum qilayotgan o’yinchi unda qolishi mumkin bo’lgan vaqtni 3 soniya bilan cheklaydi. Rangi bilan farqlanadi.

Engil oldinga yoki uchinchi raqam basketboldagi beshta roldan biridir. Gol urish va qalqon ostida kurashish uchun javobgar bo’lgan hujumchi.

Shaxsiy himoya – bu har kim o’z o’yinchisiga qarshi himoya qiladigan himoya.

Old chiziq – bu sudning uzunligini cheklaydigan chiziq.

Hujumchi jamoaning o’yinchisi markaziy chiziqdan o’z maydoniga o’tib ketishi zona qoidasini buzishdir. Raqibga to’pni uzatish orqali jazolanadi.

Orqa maydonni buzish – hujum qilayotgan jamoa 8 soniya ichida to’pni maydonning o’z yarmidan boshqa birovga uzatishga ulgurmaydigan vaziyat.

O’tish yoki uzatish – bu basketbol maydonidagi o’yinchilarning o’zaro ta’siri uchun mas’ul bo’lgan harakatlar. Bu bir jamoa o’yinchisidan boshqasiga o’tkaziladi.

To’xtatib turish – bu hujumchi o’yinchini to’pni yo’qotishga majbur qilganda, egalik huquqini himoyachi jamoaga o’tkazish.

O’tish – himoyachilar o’z pozitsiyalarini egallashga ulgurguncha to’pni egallashdan boshlanadigan hujum, ba’zan tez tanaffusga aylanadi.

Perimetr yoki o’rta masofa – uch nuqta chizig’i ichidagi maydon, ammo «bo’yoq» dan tashqarida.

Rebounding – noto’g’ri otishdan keyin to’pni egallab olish.

To’pga yoki darvozabonga aralashish zarbani noqonuniy ravishda to’sib qo’yishni buzish hisoblanadi, agar to’p pasayish yo’lida bo’lsa va halqa sathidan to’liq yuqorida bo’lsa yoki kishanda bo’lsa yoki orqa taxtaga tegsa, zarba hujumchi jamoaga beriladi. to’p halqaga tegishi mumkinmi yoki yo’qligidan qat’iy nazar.

Yo’qotish – o’yin davomida yoki qoidalarni buzgan holda egalikdan mahrum bo’lish.

Uch soniya qoidasi hujumkor o’yinchining uch soniyalik zonada ko’proq vaqt davomida bo’lishini taqiqlaydi. Uch soniya bilan cheklangan.

Yugurish (inglizcha sayohat, yurish) – dribling qoidalarini buzish. Mulkni topshirish bilan jazolanadi.

To’pni olib yurish – o’yinchi dribling paytida to’pni pastdan kafti bilan qo’llab-quvvatlaydigan qoidalarni buzish. Bunday qoidabuzarlik tashish yoki qo’sh dribling hisoblanadi.

To’p bilan sakrash – o’yinchining to’p bilan sakrashi, lekin qo’nmasdan oldin undan qutulolmasligi. Qoidalarni buzish.

Qo’riqchi yoki birinchi raqam – hujumkor kombinatsiyalarni chizish uchun mas’ul bo’lgan orqa chiziq vakili.

O’yinchi pasdan keyin to’p kiritganida, pas yoki assist statistik harakatdir.

Tushgan to’p – o’yin boshida yoki bahsli vaziyatdan keyin to’pni uloqtirish.

Taymer – qalqonda hisoblangan vaqt. Hujumdagi vaqt bo’yicha hujum guruhini cheklaydi.

Texnik qoidabuzarlik – jismoniy aloqasiz sportga xos bo’lmagan xatti-harakatlar yoki protsessual qoidabuzarliklar uchun qo’pollik (kortdagi oltita o’yinchi). Raqib jamoaning istalgan o’yinchisi tomonidan texnik qo’pollik uchun bitta erkin to’p kiritiladi.

Forvard yoki to’rtinchi raqam basketboldagi beshta roldan biridir. U jamoaning oldingi chiziq vakili. Atletizm, kuch, o’sishda farqlanadi.

Foul – qoidalarni buzish. Oddiy qoidabuzarliklar, sportchiga xos bo’lmagan, texnik holatlar farqlanadi.

Markaz yoki beshinchi raqam – basketboldagi beshta roldan biri. Odatda basketboldagi eng baland o’yinchilar. Ular qalqon ostida mahorat bilan o’ynashadi, ribaundlar uchun kurashishadi.

Jarima chizig’i – uch soniyali zonani boshlaydigan chiziq. U erkin zarbalar beradi.

Erkin to’p tashlash – qo’pollikdan keyin qo’pol chiziqdan olingan, bir ochkoga teng keladigan raqibsiz zarba. Odatda shaxsiy qoidabuzarlik uchun ikkita erkin to’p beriladi, agar qoidabuzarlik uch ochkolik chiziqda bo’lsa, uchtasi, texnik qo’pollik uchun bittasi va to’p qozonga kiritilgan bo’lsa.

Qalqon – bu halqa biriktirilgan tekislik.

Basketbol asoslari